kredi kartı kullanırken bilmen gerekenler

1. kartını doğru duruma göre kullan

kredi kartları günlük alışverişlerde, online ödemelerde, taksitli harcamalarda, acil nakit ihtiyaçlarında ve yurt dışı seyahatlerinde kullanmak için çok pratik ve güvenli bir ödeme aracı. ancak, özellikle de limitlerin yüksek olduğu durumlarda kredi kartı kullanımı bilinçli yapılmadığında borç sarmalına sebep olabilir. hayatımızın parçası haline gelen kredi kartlarını davranışsal psikoloji ışığında gel beraber inceleyelim.

harcama yapmadan önce “acaba bunu gerçekten ödeyebilir miyim?” diye sor; planlı olmanın özgürleştirici etkisi, zihninizdeki “anlık acıyı” hafifletir (Kahneman, 2011).

2. limitini kendi elinde tut

bankalar, gelir beyanın, sgk kaydın ve kredi notun doğrultusunda bir limit belirler. yeni kredi kartında genelde gelirinin iki katıyla başlarsın. düzenli ödersen limitin yavaş yavaş açılır ve iki yıl düzenli kullanım sonrasında gelirinin dört katına kadar çıkabilir.

zihinsel muhasebeye göre, harcama ve birikim hesaplarını ayırmak acıyı bölerek azaltır. ertelenen ödemeler “geleceğe kaydırılan küçük bir acı” gibi algılanır. oysa, bakiyeyi tek seferde görmek kayıptan kaçınma motivasyonunu tetikler (Loewenstein, 1996). Kahneman & Thaler (1999) de “bölünmüş acının” gözden kaçırılmayı kolaylaştırdığını belirtir.

3. hesap (ekstre) kesim ve son ödeme tarihini avantaja çevir

ekstre kesim tarihi: hesap özetinin hazırlandığı yani harcamaların faturaya dönüştüğü gün

son ödeme: tatil günleri dikkate alınarak genelde kesim tarihinden 10 gün sonra

takviminize “ekstre” ve “ödeme” hatırlatmaları ekleyin. bu hem gecikme acısını yok eder hem de kredi notunuzu korur (Hershfield et al., 2011).

ekstre tarihin birkaç gün içerisinde ise, yapmayı planladığın büyük tutarlı harcamayı erteleyebilir misin bir düşün! sadece iki gün erteleyerek, ödemeni bir sonraki aya öteleyebilirsin. böylelikle acil olmayan harcamalarını aylara bölmüş ve dönem borcunu artırmamış olursun.

peki son ödeme tarihini avantaja nasıl çevirirsin? öncelikle ekstren kesildiği gibi ödeme yapmak zorunda değilsin, son ödeme tarihine kadar zamanın var. ekstrene yapacağın ödeme tutarını 10 gün boyunca getirfinans hesabında tutarak iyi faiz oranı ile günlük faiz kazanabilirsin.

4. faiz işleyişi ve asgari ödeme oranları farklılık gösterir

• akdi faiz: dönem borcuna göre değişiklik gösterir ve aylık %3,50–4,75 arasındadır
• gecikme faizi: ekstre borcundan daha az ödeme yaparsan, ekstre kesim tarihin itibari ile gecikme faizi yansıtılır ve aylık %3,80–5,05 arasındadır
• asgari ödeme: gecikmeye düşmemen yani kredi skorunun bozulmaması için ödemen gereken minimum tutarı gösterir. kredi kartı limitin 50.000 TL altında ise, ekstre borcunun %20’si, üzerinde ise %40’ı asgari olarak ödemen gereken tutardır. sürekli sadece asgari borcu ödemen, bir süre sonra kullanılabilir limitinin azalmasına ve dolayısı ile borç bakiyenin artmasına neden olur

 insanlar kayıptan kaçınmaya odaklıdır ve asgari ödeme “küçük kalem” illüzyonu yaratır (Tversky & Kahneman, 1979). “%5 faiz kaybı” yerine “%0 ek faiz” vurgusu yapmak tam ödemeyi cazip kılar (Thaler & Sunstein, 2008).

5. taksit illüzyonu ve zihinsel çerçeve

taksit sayısını düşünürken “3×1.000 TL” yerine “3.000 TL” şeklinde düşünmek beynin uyanık kalmasını sağlar (Ariely, 2008).

harcamaları takside böldürmek tabii ki bütçemiz için olumlu. ancak taksitlerin birleşerek yüksek borç bakiyelerine neden olacağını unutma. dolayısıyla önerimiz, düzenli tükettiğin ürünler ya da kredi kartları için tek çekim alışveriş alışkanlığı kazanman ve bununla birlikte ev eşyası, tatil, elektronik ya da nadiren yaptığın büyük bütçeli harcamalarını taksitle yapman.

örnek:

• kötü zihinsel çerçeve: “3 taksit fırsatı!”
• iyi zihinsel çerçeve: “toplam 3.000 TL” – böylece gerçek maliyet daha net görünür

6. güvenli ve akıllı kampanya tercihleri

• bankanın puan kampanyalarını takip et ve faydalan, ama “fazla harcama” tuzağına düşme (Loewenstein, 1996)
• aidatsız kartları tercih edebilirsin
• sen de Türkiye’deki birçok kişi gibi birden fazla kredi kartı kullanıyorsan, alışveriş yapacağın mağazadaki en avantajlı kampanyayı sunan kartı tercih etmelisin

eğer getirfinanslıysan  kredi kartı kullanırken de avantajlısın:

• aidatsız kredi kartı
• eğitim, sağlık ve kamu harcamalarına peşin fiyatına sonradan 3 taksit
• İş Bankası Maximum üye iş yerlerinde bol taksit fırsatı
• yaptığın harcamalardan getirpara kazanma ve kazandığın getirparayı getir ve bitaksi’de kullanma imkanı

sonuç olarak

• kredi kartını nasıl kullanacağın senin kontrolünde. ekstrelerinden harcama alışkanlıklarını kontrol edip, gereksiz harcamalarını tekrar etmemek üzere kararlar alabilirsin
• ödeme tarihine kadar paranı kenarda tutacağına faiz kazabilirsin. getirfinans ile paranı günlük fazi hesabında değerlendirebilirsin
• aidat ödemeden taksitli harcama yapabileceğin kredi kartlarını tercih edebilirsin
• ödemelerini atlıyorsan ve bu durum kredi skorunu etkilemeye başladı ise, otomatik ödeme talimatı verebilirsin, en azından asgari tutar için

bu adımlarla hem finansal hem zihinsel özgürlüğünü destekle!

kaynakça

• Ariely, d. (2008), Predictably Irrational
• Kahneman, d. (2011), Thinking, Tast and Slow
• Thaler, R. H., & Sunstein, C. R. (2008), Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness
• loewenstein, g. (1996). “out of control: visceral ınfluences on behavior.” science.
• hershfield, h. e., et al. (2011). “ıncreasing saving behavior through age‐progressed renderings of the future self.” journal of marketing research.
• tversky, a., & kahneman, d. (1979). “prospect theory: an analysis of decision under risk.” econometrica.